Object Pascal to rozszerzenie języka programowania Pascal, które dodaje wsparcie dla programowania obiektowego (OOP). Opracowany początkowo pod koniec lat 70-tych, łączy możliwości programowania strukturalnego Pascala z zasadami OOP, takimi jak enkapsulacja, dziedziczenie i polimorfizm. Object Pascal został głównie spopularyzowany przez IDE Delphi (Zintegrowane Środowisko Programistyczne), które umożliwia szybki rozwój aplikacji (RAD) dla systemu Windows i innych platform.
Object Pascal został po raz pierwszy wprowadzony na początku lat 80-tych jako część rozwoju języka programowania w odpowiedzi na rosnące zainteresowanie koncepcjami programowania obiektowego. Oryginalny język Pascal został zaprojektowany przez Niklausa Wirtha i był szeroko chwalony za swoją klarowność oraz cechy programowania strukturalnego. Wprowadzenie OOP do Pascala było głównie napędzane przez firmę Apple, która chciała zwiększyć możliwości Pascala dla swoich systemów Macintosh.
Pod koniec lat 80-tych firma Borland wprowadziła Turbo Pascal, który zyskał ogromną popularność dzięki swojej wydajności i łatwości użycia. W 1995 roku Borland wydał Delphi, narzędzie do szybkiego rozwoju aplikacji, które wykorzystywało Object Pascal jako swój język programowania. Delphi skorzystało z cech OOP Object Pascal, umożliwiając programistom tworzenie zaawansowanych aplikacji GUI w bardziej efektywny sposób. Na przestrzeni lat Delphi dostosowało się do różnych platform, w tym Windows, macOS, iOS i Android, co wzmocniło wszechstronność Object Pascal.
Dziś Object Pascal jest nadal aktywnie używany, głównie za pośrednictwem IDE Delphi oraz RAD Studio firmy Embarcadero. Wpłynął na projektowanie innych języków i środowisk programistycznych i pozostaje popularnym wyborem do tworzenia aplikacji na Windows oraz aplikacji mobilnych na wiele platform. Chociaż może nie być tak powszechny jak niektóre nowocześniejsze języki, silna społeczność i ciągłe wsparcie ze strony Embarcadero zapewniają jego znaczenie.
Object Pascal wzbogaca składnię Pascala o konstrukcje OOP. Na przykład, klasy i obiekty mogą być definiowane w następujący sposób:
type
TCar = class
private
FColor: string;
public
constructor Create(AColor: string);
procedure Drive;
end;
constructor TCar.Create(AColor: string);
begin
FColor := AColor;
end;
procedure TCar.Drive;
begin
WriteLn('Samochód jedzie.');
end;
Dziedziczenie w Object Pascal pozwala klasie dziedziczyć właściwości i metody z klasy nadrzędnej, promując ponowne użycie kodu:
type
TSportsCar = class(TCar)
public
procedure Boost;
end;
procedure TSportsCar.Boost;
begin
WriteLn('Przyspieszanie!');
end;
Polimorfizm umożliwia metodom wykonywanie różnych zadań w zależności od obiektu, który je wywołuje. Osiąga się to poprzez nadpisywanie metod:
procedure TCar.Drive; override;
begin
WriteLn('Samochód ściga się!');
end;
Object Pascal wspiera interfejsy do tworzenia kontraktów bez implementacji metod:
type
IAnimal = interface
procedure Speak;
end;
type
TDog = class(TInterfacedObject, IAnimal)
public
procedure Speak;
end;
procedure TDog.Speak;
begin
WriteLn('Hau!');
end;
Rekordy w Object Pascal są używane do grupowania powiązanych typów danych. Mogą również zawierać metody, przypominające klasy:
type
TPoint = record
X, Y: Integer;
function Distance(const Other: TPoint): Double;
end;
function TPoint.Distance(const Other: TPoint): Double;
begin
Result := Sqrt(Sqr(X - Other.X) + Sqr(Y - Other.Y));
end;
Object Pascal pozwala na użycie metod anonimowych do wywołań zwrotnych:
procedure ExecuteCallback(Callback: TProc);
begin
Callback();
end;
var
CallbackMethod: TProc;
begin
CallbackMethod := procedure begin WriteLn('Wywołanie zwrotne wykonane!'); end;
ExecuteCallback(CallbackMethod);
end;
Obsługa wyjątków jest integralną częścią Object Pascal, umożliwiając programistom skuteczne zarządzanie błędami w czasie wykonywania:
try
// Kod, który może generować wyjątki
except
on E: Exception do
WriteLn(E.Message);
end;
Object Pascal wspiera generyki, umożliwiając tworzenie funkcji i klas, które działają z dowolnym typem danych:
type
TStack<T> = class
private
FItems: array of T;
public
procedure Push(Item: T);
function Pop: T;
end;
Właściwości zapewniają sposób na enkapsulację dostępu do pól w klasie:
type
TPerson = class
private
FName: string;
public
property Name: string read FName write FName;
end;
Object Pascal wspiera rzutowanie typów, aby bezpiecznie konwertować między różnymi typami:
var
Animal: IAnimal;
Dog: TDog;
Dog := TDog.Create;
Animal := Dog; // Implicit casting to interface
Głównym IDE do rozwoju w Object Pascal jest Delphi, które oferuje rozbudowany zestaw narzędzi do projektowania, kodowania i debugowania aplikacji. Inne popularne IDE to Lazarus, otwartoźródłowa alternatywa, która blisko naśladuje interfejs i możliwości Delphi.
Object Pascal jest głównie kompilowany przy użyciu kompilatora Delphi, który produkuje natywne pliki wykonywalne dla różnych systemów operacyjnych. Free Pascal to kolejny kompilator wspierający składnię Object Pascal i jest szeroko używany w społeczności open-source.
Budowanie projektu w Delphi jest proste; programiści używają wbudowanego Menedżera Projektów do organizowania plików i zasobów. IDE integruje konfigurację budowy i narzędzia debugowania, co pozwala na efektywne cykle rozwoju. W Lazarusie używana jest podobna struktura projektu, wykorzystująca jego kompilator do tworzenia plików binarnych.
Object Pascal jest głównie używany do tworzenia aplikacji na Windows, szczególnie aplikacji opartych na bazach danych i oprogramowania GUI. Jest również wykorzystywany w rozwoju aplikacji mobilnych zarówno dla iOS, jak i Android, wykorzystując możliwości wieloplatformowe Delphi. Dodatkowo, Object Pascal znalazł swoje miejsce w rozwoju gier i aplikacji naukowych dzięki swojej wydajności i łatwości integracji z różnymi bibliotekami.
W porównaniu do języków takich jak C#, Object Pascal dzieli wiele cech OOP, ale ma prostszą składnię i bardziej bezpośrednią krzywą uczenia się. C++ oferuje bardziej złożone funkcje, takie jak wielokrotne dziedziczenie, czego Object Pascal nie ma. Java i Object Pascal obydwa kładą nacisk na OOP, ale ekosystem i przenośność Javy są bardziej rozbudowane.
Object Pascal można postrzegać jako mieszankę C i C++, łącząc silne typowanie Pascala z cechami OOP występującymi w językach mainstreamowych. W porównaniu do Pythona, Object Pascal oferuje przewagę wydajności, podczas gdy Python ma bardziej rozbudowany ekosystem bibliotek i bardziej dynamiczny system typowania.
Języki takie jak Swift i Kotlin są nowoczesnymi alternatywami, które oferują podobne cechy oparte na OOP, koncentrując się na bezpieczeństwie i zwięzłości.
Chociaż powszechne jest tłumaczenie kodu z Object Pascal na inne języki, takie jak C# czy Java, narzędzia takie jak Free Pascal Compiler (FPC) mogą pomóc w ułatwieniu takich tłumaczeń. Dodatkowo, istnieją ograniczone narzędzia zaprojektowane specjalnie do tłumaczenia z Object Pascal na inne języki, ale zazwyczaj programiści ręcznie tłumaczą kod, koncentrując się na zachowaniu logiki i struktury, jednocześnie dostosowując do składni i idiomów docelowego języka.
Niektórzy programiści wykorzystują funkcje IDE do refaktoryzacji kodu, ale złożone projekty mogą wymagać niestandardowych skryptów lub narzędzi do pomocy w tłumaczeniach.